Âm nhạc từ lâu luôn được xem là phần không thể thiếu của một dân tộc, nó như tấm gương phản chiếu những nét đặc trưng nhất của một quốc gia về con người, phong tục tập quán, địa lý,... Âm nhạc Việt Nam như một dòng chảy bất tận liên tục với nhiều nhánh nhỏ khác nhau, nhiều thể loại âm nhạc khác nhau. Tất cả những điều đó đã tạo nên một lịch sử âm nhạc Việt Nam với đầy đủ những sắc thái khác nhau mang đến cho người thưởng thức nhiều cung bậc cảm xúc. Trong khuôn khổ bài viết hôm nay, Việt Thương Music xin phép tóm tắt lại sơ bộ dòng chảy của lịch sử âm nhạc Việt Nam.
Là đất nước với 4000 năm văn hiến, không khó hiểu khi đất nước ta có sự phong phú trong âm nhạc như các loại nhạc cụ, các thể loại nhạc và một lượng lớn đồ sộ các tác phẩm âm nhạc. Là phương tiện để con người bày tỏ tình yêu, cảm xúc đối với con người, xã hội, thời cuộc nên âm hạc mang nhiều sắc thái tình cảm khác nhau. Bên cạnh đó, âm nhạc ở Việt Nam còn thể hiện những tư tưởng tôn giáo, đời sống tâm linh và phong tục tập quán của dân tộc.
Ngay từ những nền văn minh đầu tiên được tìm thấy qua hình vẽ trong hang đá hay những nhạc cụ cổ, chúng ta đã có thể thấy được sự lâu đời của âm nhạc Việt Nam, mà tiêu biểu nhất là chiếc trống đồng Đông Sơn. Nhiều chiếc trống loại này với quy mô đồ sộ, hình dáng cân đối, hài hoà đã thể hiện một trình độ rất cao về kỹ năng và nghệ thuật, đặc biệt là những hoa văn phong phú được khắc họa, miêu tả chân thật sinh hoạt của con người thời kỳ dựng nước nhưng nhìn chung chức năng chủ yếu của trống đồng vẫn là chức năng của một nhạc khí. Đánh vào vành 1-3 được nốt Si giáng, ở vành 4-5 được nốt Mi và Fa, ở vành 7 cũng được nốt Si giáng. Từ vành 9 trở ra lại trở lại nốt Mi.
Trống đồng Đông Sơn
Sang đến thời kì bị giặc phương Bắc xâm chiếm, nền âm nhạc nước ta lại chịu ảnh hưởng nặng nề của nền văn hóa Trung Hoa, tiêu biểu nhất là sự phổ biến của các nhạc cụ như đàn tỳ bà, đàn tranh, đàn nhị, ngoài ra còn là ảnh hưởng của các nền văn hóa khác như Ấn Độ, Chăm Pa,... âm nhạc Việt Nam sớm có được những ảnh hưởng và quan điểm mới, dung hòa hoàn hảo những yếu tố ảnh hưởng từ nước ngoài với những nét nổi bật vốn có của âm nhạc truyền thống, từ đó tạo nên những loại hình âm nhạc cổ truyền của từng vùng miền như hát xẩm, chèo, ca trù, hò, cải lương, đờn ca tài tử, nhã nhạc cung đình Huế, quan họ,...
Nhã nhạc cung đình Huế
Đờn ca tài tử Nam bộ
Giai đoạn tiếp theo chứng kiến sự ảnh hưởng của âm nhạc phương Tây đối với âm nhạc Việt Nam do sự đô hộ của thực dân Pháp. Đây đồng thời cũng là tiền đề cho sự ra đời của tân nhạc Việt Nam vào cuối thập niên 1930 với dòng nhạc tiền chiến có tính lãng mạn tách rời đời sống, thường không có không gian hoặc thời gian cụ thể và nối tiếp là thời gian đất nước chia đôi 2 miền Nam - Bắc. Tại miền Bắc, nhạc cách mạng hay còn gọi là nhạc đỏ ra đời sau năm 1945 với sự xuất hiện của nhiều nhạc sĩ mà sau này trở thành trụ cột của nền âm nhạc Việt Nam hiện đại. Các ca khúc nhạc đỏ thường mang tính lý tưởng hóa hay lãng mạn hóa cao, nhưng khác với các ca khúc thời tiền chiến, nhạc đỏ đặt tính lãng mạn, lý tưởng hóa gắn với cuộc sống xã hội, có không gian và thời gian cụ thể, thực tế hóa.
Bộ đội Việt Nam
Trong khi đó tại miền Nam nhiều thể loại âm nhạc mới như nhạc vàng bolero, nhạc trẻ, du ca nở rộ và nhiều thể loại vẫn sống mãi đến tận bây giờ. Với lời ca rất đời thường, mộc mạc, nghe là hiểu là thấm, Bolero đã trở thành một trong những dòng nhạc được yêu thích nhất Việt Nam.
Kể từ sau khi đất nước thống nhất năm 1975, âm nhạc Việt Nam dần dần trở nên phong phú và đa dạng hơn với nhiều phong cách, dòng nhạc khác nhau du nhập, kết hợp của các nền văn hóa châu Á, châu Âu, thậm chí châu Mỹ và châu Phi qua việc gia tăng cộng tác của các nghệ sĩ trong nước với các nghệ sĩ từ khắp nơi trên thế giới. Cùng với những nhạc sĩ người Việt trên khắp Thế giới, những nhạc sĩ trong nước ra sức xây dựng sự phát triển của nền âm nhạc Việt Nam ngày nay. Xét về mặt bằng chung, thị trường âm nhạc Việt Nam hiện nay được trẻ hóa một cách mạnh mẽ. Sự phát triển của xã hội và việc cập nhật xu hướng âm nhạc đang thịnh hành trên thế giới đã khiến cho nhạc Việt được thổi một làn gió mới - trẻ trung và thời thượng hơn.
