Rước đèn Tháng 8 - Bài hát Trung Thu đi cùng năm tháng

Hằng năm, vào cận những ngày rằm tháng 8, chúng ta lại được cảm nhận sự háo hức của các em bé chào đón Tết Trung thu, trên khắp các nẻo đường Việt Nam. Cùng với sự nô nức ấy là sự xuất hiện của cơ man những lồng đèn, bánh dẻo, bánh nướng và cả sự tất bật của các bà, các mẹ chuẩn bị mâm cỗ cúng rằm. 

Đi cùng không khí tưng bừng này là những bài hát quen thuộc mọi ngõ hẻm, khắp đường đi lối về trong suốt dịp Trung thu, một trong số đó là bài hát Rước đèn tháng 8, có thể nói đây là bài hát Trung thu được nhiều người biết đến nhất. Bài hát này được sáng tác trước năm 1975, và từ đó cho đến nay, chưa có một dịp Trung Thu nào vắng những ca từ của Rước đèn tháng 8. 

“ Tùng dinh dinh cắc tùng dinh dinh

Tùng dinh dinh cắc tùng dinh dinh

Em Rước đèn đi đón chị Hằng”

Rước đèn tháng 8 là bài hát gần như duy nhất diễn tả được trọn vẹn không khí của một ngày Tết Trung Thu một cách sinh động nhất ngay từ câu hát mở đầu, mà cả người lớn lẫn trẻ nhỏ đều thuộc.

“ Tết Trung Thu rước đèn đi chơi

Em rước đèn đi khắp phố phường…”

Hoạt động không thể thiếu của các em thiếu nhi trong dịp rằm tháng 8 là rước đèn, các bé sẽ cùng nhau cầm đèn đi khắp mọi ngõ ngách của phố phường, như một cách thức chào đón chị Hằng xinh đẹp và chú Cuội xuống chơi từ Cung Trăng. Hình ảnh từng đàn thiếu nhi cầm đèn đi khắp ngõ hẻm diễn tả lại hoàn hảo với câu hát:

“ Đèn ông sao với đèn cá chép

Đèn thiên nga với đèn bướm bướm

 Em rước đèn này đến cung trăng”

Màu sắc của những chiếc đèn Trung Thu cũng vô cùng kì diệu được diễn tả thông qua cái nhìn đầy chất trẻ thơ:

“Đèn xanh lơ với đèn tím tím

Đèn xanh lam với đèn trắng trắng

Trong ánh đèn rực rỡ muôn màu…”

Chỉ trong dịp Tết trung thu chúng ta mới có thể thấy hình ảnh này, ánh sáng muôn màu tỏa ra từ những chiếc đèn lồng, như một vệt vàng chảy vào dòng kỷ niệm của tuổi thơ, dưới thác trăng vằng vặc lộng trời cao những ngày thơ ấu. Chắc chắn sẽ không em bé nào có thể quên được những giây phút tuổi thơ quý giá ấy, của mỗi mùa trăng sau này khi đã lớn lên. 

Rồi trong kỷ niệm ấy còn có cả mâm cỗ Trung Thu với đầy đủ các loại bánh mứt cổ truyền 

“ Tết Trung thu bánh quà đầy mâm

Em bé nhà ưa đứng quay quần

Đòi hạt sen bánh dẻo đầy nhân

Em muốn ăn bốn,  năm ba phần

Ngọt thơm như bánh dẻo bánh nướng

Ngọt cay như mứt gừng mứt bí

Ăn mát lòng lại thấy vui thêm…”

Khẳng định rằng, tác giả từng là một em bé hạnh phúc, với những kỷ niệm vô cùng đáng yêu về những cái Tết Trung thu đầy ắp màu sắc của đèn lồng, và mùi vị của các loại bánh mứt cùng những hoài niệm về những ngày thơ ấu vô lo, vô nghĩ, háo hức với tất cả mọi thứ xinh đẹp trong cuộc sống này mới co thể viết nên những ca từ rộn ràng, nhiều cảm xúc trẻ thơ đến thế. 

Có một chi tiết rất đáng ngạc nhiên, như chúng tôi đã khẳng định từ đầu, bài hát này được sáng tác trước năm 1975, một thời gian rất dài cho một bài hát thiếu nhi, và đây cũng là một bài hát Trung Thu gần như được tất cả mọi người biết đến nhưng lại không ai rõ danh tính của tác giả. 

Một số trang web cho rằng tác giả của  bài hát này là Đức Quỳnh, một nhạc sĩ sáng tác khá ít,  nhưng cũng có một số bài nổi tiếng như Thoi tơ. Tuy nhiên, trước năm 1975, một số đĩa nhựa nhạc thiếu nhi xuất bản, trên bìa lại ghi tác giả là Vân Quỳnh, và trong một số chương trình thiếu nhi khác lại nói rằng đây là một bài hát có tác giả khuyết danh. Hi vọng một ngày nào đó, bài hát Trung Thu nổi tiếng, có thể nói đi cùng năm tháng này được các nhà nghiên cứu âm nhạc xác minh được chính xác tác giả là ai. 

Tết Trung Thu bắt nguồn từ Tết đoàn viên của Trung Quốc, được Việt hóa lại thành Tết thiếu nhi của Việt Nam, và mỗi dịp rằm tháng 8, trên khắp mọi nẻo phố phường chúng ta lại thấy vang lên giai điệu của bài hát “ Rước đèn tháng 8”, một bài ca không thể thiếu và cũng không thể quên của nhiều thế hệ thiếu nhi mỗi dịp Trung Thu về.