Tất cả chúng ta, mỗi khi nghe một bài hát thường chỉ quan tâm đến ca sĩ thể hiện nó mà ít khi nhớ đến tác giả, mặc dù tâm tư tình cảm của bài hát chủ yếu là của người tác giả. Chính họ như người mẹ, đã tạo ra bài hát từ ý tưởng đến thành hình. Hôm nay chúng tôi muốn nói về bài hát rất quen thuộc với đa số khán giả Việt - “Chút kỷ niệm buồn” do nhạc sĩ Tô Thanh Sơn sáng tác.
Chắc hẳn ai cũng từng một lần nghe đâu đó câu hát “Chiều nào anh với em, nép bên thềm mưa hai đứa xem. Dù đôi ta mới quen, chút kỷ niệm nhưng anh khó quên.” Đây là bài hát được rất nhiều ca sĩ nổi tiếng trình diễn thanh công như Trường Vũ, Mạnh Đình, Quốc Đại và đặc biệt là Như Quỳnh trong chương trình Paris By Night 109. Nhưng có lẽ ít người biết cha đẻ của nó là nhạc sĩ Tô Thanh Sơn - người được mệnh danh là “nhạc sĩ bốn không”: không nhà, không gia đình, không tiền, không giấy tờ.
Nhạc sĩ Bolero nghèo cả đời không mua nổi cây đàn
Là nhạc sĩ có khá nhiều bài hát nổi tiếng, thế nhưng cuộc đời nhạc sĩ Thanh Sơn lại thiếu thốn về tình cảm và khó khăn về tài chính. Ông bảo: “Nhạc từ đời mà ra, đời buồn nên nhạc không vui. Cuộc đời tôi vui ít, buồn nhiều, lắm nỗi gian nan gập ghềnh đã tạo cho trái tim tôi nỗi sầu thăm thẳm, cứ đặt bút là lại viết ra những giai điệu buồn man mác”. Cuộc đời ông quả thật buồn như vậy. Sau nhiều năm chật vật lăn lộn ở đất Sài Gòn, làm đủ mọi nghề và có một số bài hát nổi tiếng trong tay, ông luôn chăm lo hết mực cho gia đình. Thế nhưng tình cảm anh em lại không hòa thuật, hạnh phúc gia đình tan vỡ khiến ông buồn chán và trở về quê sống như một cách trốn chạy. Tại thị xã Hồng Ngự , ông sống nhờ nhà thờ dòng họ, không những vậy ông còn bị trộm thăm nhà, mất sạch giấy tờ tùy thân.
Những năm tháng sống ở quê nhà, ông sống giản dị và đạm bạc với đồng tiền ít ỏi từ tác quyền và công việc tại Hôi Văn học nghệ thuật thị xã Hồng Ngự. Có một điều cay đắng là cả một đời sáng tác nhưng nhạc sĩ Tô Thanh Sơn thậm chí không mua nổi cây đàn, mỗi khi có người tới chơi muốn nghe đàn ông lại phải sang mượn hàng xóm. Ông ít khi than thở hay tủi thân về cuộc sống nghèo khó bởi “không sợ nghèo khó, chỉ sợ không công bằng”. Đó là vì những ca khúc của Tô Thanh Sơn bị để “nhầm” tên của người khác làm tác giả các bài hát của ông.
Bài hát “Chút kỉ niệm buồn” và liên khúc mưa
Với Tô Thanh Sơn , mỗi ca khúc là niềm sáng tạo và cảm hứng không mệt mỏi. Nhạc của ông là những bản Bolero buồn với giai điệu dễ đi vào lòng người dựa trên cảm xúc thật những gì ông nhìn thấy hoặc của chính ông như: Thẹn thùng, ba năm yêu em âm thầm, thầm lặng,... Riêng với cú hích “Chút kỷ niệm buồn”, ông kể khoảng năm 1996, lần đó khi đang đi trên đường Nguyễn Tri Phương thì trời bất chợt đổ mưa, rồi mưa dai dẳng. Khi vô tình ghé mái hiên một căn nhà trú mưa, ông vô tình bắt gặp một cậu sinh viên bên cạnh đang đứng trú mưa cùng một cô gái. Mưa bên ngoài hắt vào, cô gái đứng co ro nên chàng trai nép mình che cho cô khỏi ướt. Thế là về nhà ông mãi bị ám ảnh và viết: “Chiều nao anh với em, nép bên thềm mưa hai đứa xem…”.
Ngoài “Chút kỷ niệm buồn”, ông còn nhiều ca khúc viết về mưa như “Giọt mưa đêm”, “Chờ em trong mưa”, “Nhớ người trong mưa”, “Một mình trong trời mưa”,… Ai đã từng mến mộ những bản bolero buồn man mác của Tô Thanh Sơn sẽ phát hiện một điều thú vị là cứ 10 bài thì có đến sáu, bảy bài có mưa. Ông lý giải: “Lúc mới sáng tác, tôi nghe đứa em đọc 2 câu thơ: “Trời mưa gió, con đường trơn đó bây giờ em đâu. Trời mưa gió, con đường trơn đó bao giờ em qua”, tôi thấy ý thơ hay nên phổ thành bài Chờ em trong mưa, về sau dường như hình ảnh cơn mưa buồn buồn nó cứ mặc nhiên thai nghén trong những sáng tác của tôi”.
Đêm tiễn biệt
Trong số các sáng tác của Tô Thanh Sơn có một bài hát mang tên “Đêm tiễn biệt”, nói về sự chia tay lên đường đi hai ngã của đôi bạn thân. Và như một lời báo trước, ngày 21/04/2018, gia đình của nhạc sĩ Tô Thanh Sơn cho biết ông đã đột ngột qua đời tại quê nhà Đồng Tháp do ngộ đôc thức ăn, hưởng thọ 69 tuổi. Khép lại cuộc đời nhiều thăng trầm, khó khăn của một nhạc sĩ tài hoa, nhưng chắc chắn, khán giả sẽ còn mãi nhớ tới “Chút kỷ niệm buồn” của ông như một sự tri ân.
